Integracja Sensoryczna to proces, w którym mózg organizuje docierające do niego informacje płynące z ciała i środowiska, po to, by móc wysłać potrzebną informację zwrotną w celu odpowiedniej reakcji adaptacyjnej.
Mózg w każdej chwili naszego życia odbiera, segreguje
i przetwarza bodźce zmysłowe. Przy niedoborze lub braku dopływu bodźców tworzenie integracji zmysłowej jest zakłócone i w związku z tym rozwój właściwych odpowiedzi ruchowych i sposobów zachowań jest zaburzony.
U wielu dzieci zachowania/ trudności szkolne mogą być spowodowane zaburzeniami w integracji sensorycznej. Zaburzenia SI zakłócają rozwój społeczny, emocjonalny, zdolności ruchowe i ograniczają uczestnictwo w zróżnicowanej aktywności.
Terapia integracji sensorycznej może być prowadzona wyłącznie przez certyfikowanego terapeutę, a jej podstawą musi być diagnoza.
Wybrane objawy nieprawidłowego przetwarzania bodźców:
Dotyk
Nadmierna wrażliwość:
Zbyt mała wrażliwość:
- niechęć do wykonywania czynności higienicznych i pielęgnacyjnych np:mycie włosów, obcinanie włosów i paznokci, mycie zębów
- trudności z samodzielnym piciem, żuciem i przełykaniem pokarmów
- unikanie używania rąk
- izolowanie się od dzieci
- zachowania mogące (popychanie, szturchanie)być uznawane za agresywne
- negatywne emocje podczas ubierania się
- zmniejszona wrażliwość na ból
( podczas zastrzyku, uderzenia, zadrapania) - poszukiwanie zabaw związanych z uciskiem, wibracjami
- nieświadome zadawanie bólu
- ignorowanie piasku, kamyka w bucie
- nieadekwatne ubranie do pogody z powodu słabego odczuwania temperatury
Ruch
Nietolerancja ruchu:
Zbyt mała wrażliwość:
- zbytnia ostrożność
- lęk przed huśtaniem, kręceniem, wspinaniem
- nieprawidłowa równowaga
- ostrożność podczas wchodzenia i schodzenia ze schodów
- poszukiwanie ekstremalnych zabaw
- brak lęku przed wysokością
- bujanie się na krześle
- potrzeba bycia wruchu
Słuch
Wzmożona wrażliwość:
Słabsza wrażliwość:
- łatwe wybudzanie się
- zatykanie uszu dłońmi,
- brak tolerancji na głośne dźwięki
- strach przed konkretnymi dźwiękami
- złe samopoczucie w miejscach do zabawy.
- opóźniony rozwój mowy
- nie zauważanie pewnych dźwięków
- trudności z określeniem kierunku dźwięku
- nieprawidłowe rozumienie poleceń
- konieczność kilkakrotnego powtórzenia polecenia
Zapach
Nadwrażliwość na zapachy:
Słabsza wrażliwość:
- częste zwracanie uwagi na brzydki zapach, podczas gdy inni go nie czują
- reagowanie nudnościami, wymiotami
- zatykanie nosa
- wrażliwość może mieć związek z wybiórczością pokarmową
- brak reakcji na bardzo intensywne zapachy
- trudności z różnicowaniem
Wzrok
Nadmierna wrażliwość
Słabsza wrażliwość:
- unikanie kontaktu wzrokowego
- unikanie blasku słońca
- łzawienie
- zamykanie oczu pod wpływem światła
- nie zauważanie zbliżających się przedmiotów np. piłki,
- nie zauważanie zmian w sali, pokoju
- brak reakcji nazbyt jasne światło
Diagnoza
Aby można było przeprowadzić efektywną terapię, należy wykonać diagnozę.
Ocena procesów Integracji Sensorycznej przeprowadzana jest na trzech osobnych spotkaniach i składa się z poszczególnych części:
- Wywiadu z rodzicami - terapeuta pyta rodziców o przebieg ciąży, poród, rozwój dziecka w pierwszych latach życia, przebyte choroby, preferowane aktywności oraz trudności z jakimi boryka się ich dziecko.
- Rodzice wypełniają również szczegółowy kwestionariusz, który jest uzupełnieniem wywiadu.
- Obserwacja kliniczna- dziecko wykonuje zadania polecone przez terapeutę, które pozwalają wnioskować o jego równowadze, koordynacji, napięciu mięśniowym, planowaniu motorycznym, motoryce małej i dużej, pracy gałek ocznych, reakcji na ruch oraz reaktywności na bodźce sensoryczne.
- Testy - wykonywane u dzieci, które ukończyły 4 lata, testy są standaryzowane i pozwalają określić poziom praksji, koordynacji, czucia ruchu, czucia własnego ciała, zdolności grafomotorycznych, percepcję dotykową i równowagę.
- Omówienie diagnozy, podsumowanie, plan terapii - terapeuta przedstawia rodzicom wyniki badań oraz ewentualne zalecenia do pracy z dzieckiem w domu. Każdy rodzic otrzymuje diagnozę pisemną.
Terapia Integracji Sensorycznej
O potrzebie przeprowadzenia terapii decydują wyniki diagnozy. Zajęcia SI mają formę aktywnej zabawy ruchowej, podczas której dziecko huśta się, balansuje, turla się, jeździ na deskorolce oraz różnorodnych zadań do wykonania, w których dziecko chętnie uczestniczy. Spotkania zazwyczaj odbywają się 1-2 razy w tyg, zajęcia trwają 55 min. Postępy w terapii monitorowane są co 6 miesięcy poprzez wykonywane testy i obserwację zachowań dziecka. To proces długotrwały, ale przynoszący efekty.
Dzieci uwielbiają zajęcia metodą SI, ponieważ świetnie się bawią, w fajnej, przyjaznej atmosferze.
Logopedia
Zniekształcona, niewyraźna albo w inny sposób zaburzona mowa może stać się przyczyną barier komunikacyjnych od najmłodszych lat, a także wpływać na prawidłowy rozwój psychoemocjonalny dziecka. Może prowadzić do trudności w nawiązywaniu kontaktów i wpływać na poczucie wartości.
Nigdy nie jest za późno na pracę z logopedą, wczesna interwencja logopedyczna pozwala na uniknięcie powstawania lub utrwalania wad wymowy.
Podczas prowadzenia terapii logopedycznej, bardzo ważne jest zaangażowanie dziecka i współpraca dziecko- logopeda – rodzic.
Tylko systematyczne ćwiczenia gwarantują sukces prowadzonej terapii. Zadaniem rodziców jest utrwalenie z dzieckiem opracowanego w gabinecie logopedycznym materiału.
Do najczęściej spotykanych zaburzeń mowy zalicza się:
- seplenienie międzyzębowe – w czasie wymawiania głosek takich, jak np. s, ż, c, dż język wsuwany jest między zęby;
- seplenienie proste – to najczęściej zamiana głosek sz, ż, cz, dż na s, z, c, dz bądź ś, ź, ć, dź np. zamiast szkoła – skoła;
- rotacyzm – brak głoski r (głoska r jest zastępowana głoską l lub j ) lub nieprawidłowa jej wymowa;
- bezdźwięczność – głoski dźwięczne ulegają ubezdźwięcznieniu np. woda – fota;
- mowa cicha, niewyraźna lub gwarowa np. kiedy – kedy
MNRI Terapia Neurotaktylna
Dr Svetlana Masgutova jest twórcą programu MNRI Nerosensomotoryczna Integracja Odruchów. Swoją koncepcję oparła na doświadczaniach oraz wieloletniej pracy z dziećmi
i dorosłymi z zespołem stresu pourazowego oraz deficytami rozwoju układu nerwowego.
Program jest rodzajem masażu, który pobudza oraz przygotowuje receptory skóry do prawidłowego odbioru bodźców sensorycznych pochodzących z otoczenia. Zwiększa świadomość ciała i reguluje zaburzenia w odbiorze wrażeń dotykowych. Reguluje reakcje mózgu na informacje pochodzące ze skóry i mięśni. Normalizujące działanie, potwierdzone w pracy z dziećmi i dorosłymi, pozwala na łączenie terapii taktylnej z różnymi innymi technikami rehabilitacji, jako metodę wspierającą rozwój dziecka, a także pomocną w terapii osób dorosłych.
Nadrzędnym celem terapii jest:
- wyciszenie,
- aktywizacja świadomości kinestetycznej,
- poprawa odbioru wrażeń dotykowych,
- regulacja napięcia mięśniowego
- wspomaganie integracji sensomotorycznej i integracji odruchów.
Kroki Terapii Neurotaktylnej mogą być stosowane u osób z:
- porażeniem mózgowym
- autyzmem
- zespołem Aspergera
- nadpobudliwością psychoruchową
- trudnościami w nauce
- opóźnieniem rozwoju mowy
- problemem z koncentracją u osób, u których występują lęki i fobie
- u osób z Epilepsją, Zespołem Downa, FAS
Proponowany program reguluje wrażliwość dotykową i pracę czucia dotykowego, ale również optymalizuje integrację neurosensomotoryczną i cały neurorozwój.
Informacje opracowane na podstawie materiałów szkoleniowych i notatek ze szkolenia odbytego w Instytucie dr S. Masgutovej – nazwa szkolenia MNRI Terapia Neurotaktylna dr S. Masgutovej.